De ene dag onder de douche, de andere dag wassen met een wegwerpdoekje

Het terugdringen van niet-gepaste zorghandelingen in de wijkverpleging is een belangrijke stap op weg naar duurzamere zorg en meer zelfredzaamheid. Om te zien of dat ook echt werkt in de praktijk, gaf wijkteam Brunssum 1 van thuiszorgorganisatie Buurtzorg zich op voor een pilot met verzorgend wassen. “Een prima alternatief naast het douchen.”

Eind 2022 stond er een oproepje op de website van thuiszorgorganisatie Buurtzorg Nederland: wie wil meedoen aan een pilot met een Beter laten-handeling? Het team van verpleegkundige in de wijk Kim Duijsens voelde hier wel voor. “Er volgde een informatiebijeenkomst over diverse Beter laten-onderwerpen en toen hebben wij ervoor gekozen aan de slag te gaan met verzorgend wassen. Daar werkten wij als team nog niet mee, dus we waren benieuwd wat het zou opleveren in de wijk.” Kim en een collega uit haar team wilden wel projectleider van de pilot worden.

Vooral voor oudere cliënten is een nadeel van dagelijks wassen met water en zeep dat hun dunne huid hierdoor geïrriteerd kan raken, wist Kim al uit ervaring. “Een washandje, dat soms meerdere keren wordt gebruikt, is ook minder hygiënisch. En wassen met water en zeep betekent inzepen, afspoelen en afdrogen. Veel handelingen die erg inspannend voor de cliënt kunnen zijn.”

Bij de start van de pilot hebben Kim en haar collega eerst gekeken voor welke bestaande cliënten het verzorgend wassen meerwaarde zou hebben. “We namen proefpakketjes mee om het met hen uit te proberen. Sommige ouderen zeiden: ‘Kind, ik was mezelf al mijn hele leven met water en zeep, waarom zou ik het nu anders gaan doen?’ En er zijn mensen die gewoon eenzaam zijn en verzorgend wassen weigerden omdat wij dan minder langskomen. Maar er was ook een mevrouw van begin zeventig die van de fiets was gevallen. Die vond de wegwerp wasdoekjes heel fijn. Dan hoefde ze niet elke dag hulp te krijgen.”

Fysiek minder belastend

Ook Bertie Renneberg (83) wilde de wegwerpdoekjes weleens uitproberen. Zij heeft in 2017 een hersenbloeding doorgemaakt waardoor ze dagelijks afhankelijk werd van hulp bij het wassen. Drie keer per week gaat ze nu onder begeleiding onder de douche en daarnaast gebruikt ze wasdoekjes. “In het begin vond ik dat een beetje vreemd omdat er geen water en zeep werden gebruikt, maar ik raakte eraan gewend en nu bevalt het prima. Het scheelt ook enorm in de was, want ik gebruik op die dagen geen washandjes en handdoeken meer.” Ze voelt zich voldoende schoon na het gebruik van de wasdoekjes, zegt ze.

“Wel vond ik het lastig om de doekjes te bestellen", zegt mevrouw Renneberg. "Dat moet via internet en ik weet niet hoe dat werkt. Dus daarbij krijg ik gelukkig hulp bij van Kim en haar collega’s.” Het grootste voordeel van de wasdoekjes vindt mevrouw Renneberg dat het fysiek minder belastend is. “Ik heb moeite om lang te staan. Het wassen met de doekjes gaat vlug, dus dat is fijn. Het maakt me ook zelfstandiger, minder afhankelijk van de komst van de verzorgenden en verpleegkundigen. Dat vind ik ook prettig. Wat mij betreft blijf ik het dus zo doen. Want het is een prima alternatief naast het douchen.”

Frisser

“Natuurlijk zullen er ook zorgverleners zijn die vinden dat hun cliënten gewoon elke dag met water en zeep moeten worden gewassen en wegwerp wasdoekjes daarom afwijzen”, erkent Kim. Maar het gaat bij verzorgend wassen om een gedeeltelijke vervanging van wassen met water en zeep, benadrukt ze. “Een hulpbehoevende oudere moet niet alleen maar worden gewassen met die doekjes. Zo hadden we een meneer in de zorg bij wie de badkamer werd vernieuwd, dus die kon helemaal niet meer douchen. Hij wilde zich toen alleen nog maar met die doekjes wassen. Eerlijk gezegd dacht ik toen zelf ook: dit moet niet te lang duren. Twee of drie keer per week douchen met zeep is toch echt wel frisser. Maar voor de ochtend- en avondzorg en voor mensen die niet lang kunnen staan, of een huidirritatie hebben, zijn de doekjes ter afwisseling heel fijn.”

Al met al zijn binnen het wijkteam van Kim de ervaringen met verzorgend wassen positief. “Ons doel was om de pilot regionaal uit te breiden als het een succes zou blijken. Hoewel de pilot nog niet helemaal is afgerond, weten we nu al dat we het blijven doen. Het zou zonde zijn om ermee te stoppen en dat deze methode weer wordt vergeten. Begin volgend jaar is er weer een regiobijeenkomst waar veel teams op afkomen en dan wil ik iemand van de leverancier uitnodigen die over de doekjes kan vertellen. Dan wil ik ook onze eigen ervaringen delen.”

Kim vindt dat je in deze tijd als zorgprofessional verplicht bent om te kijken hoe je iemand zelfredzamer kunt maken. “Voor ons team geldt het niet, maar er zijn genoeg zorgorganisaties die onvoldoende personeel hebben. Dan vind ik het heel erg als je bepaalde zorg in stand houdt, terwijl cliënten die zorg ook zelfstandig kunnen uitvoeren en hierdoor andere zorgbehoevende cliënten op een wachtlijst komen te staan. Ik sta dan ook zeker open voor een nieuwe pilot met een Beter laten-handeling volgend jaar.”