Vast aanspreekpunt voor borst- en darmkankerpatiënten

Tekorten in de zorg, verschuiving vanuit het ziekenhuis naar de eerstelijnszorg én een groeiende groep oncologische patiënten die leeft met en na kanker: er verandert veel binnen de oncologische zorg. Om kwaliteit van zorg te blijven garanderen blijkt dat een vast aanspreekpunt belangrijk is. In opdracht van V&VN Oncologie onderzochten Roos Schrijer en Brigit Kistemaker hoe je deze rol optimaal kunt invullen voor borst- en darmkankerzorg.

Uit zowel praktijk en literatuur bleek dat patiënten groot belang hechten aan een vast aanspreekpunt in het ziekenhuis. Maar in veel ziekenhuizen was dit onvoldoende geregeld, zegt Brigit. Een kwart van de patiënten had zelfs geen aanspreekpunt. Brigit: “Er was veel onduidelijk, alleen al bij de benaming. Zo werd het casemanager, vast aanspreekpunt of eerste contactpersoon genoemd. Dit was verwarrend voor patiënten.”

Aanspreekpunt met medische kennis
“De rol van vast aanspreekpunt was in de eerdere IGJ-indicator te algemeen beschreven”, vertelt Roos. “Daardoor kon een secretaresse zonder medische achtergrond ook optreden als aanspreekpunt. In de afgelopen twee jaar namen we in samenwerking met Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten en Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) tijd om deze beschrijving uit te diepen.

In ons advies kunnen alleen artsen, verpleegkundig specialisten in de oncologie, gespecialiseerd verpleegkundigen en oncologieverpleegkundigen als vast aanspreekpunt fungeren. Professionals mét medische kennis, dus.” Een gespecialiseerd verpleegkundige of een verpleegkundige specialist in de oncologie blijkt het meest geschikt voor de rol. Zij kennen de patiënt, het proces en weten bij wie ze welke vragen kunt stellen.

‘Een van de dossiers’
Uit een praktijkvoorbeeld blijkt hoe belangrijk een vast aanspreekpunt voor een kankerpatiënt kan zijn. Brigit: “Tijdens haar eerste behandeling in het ziekenhuis was een verpleegkundig specialist haar vaste aanspreekpunt. Naast advies over bijvoorbeeld de behandeling, ondersteunde de verpleegkundig specialist haar ook emotioneel. Door te luisteren naar onzekerheden en wat zíj nodig had.” Roos: “De patiënt voelde zich gezien als mens, en niet als ‘een van de dossiers’.”

De patiënt ging voor een second opinion naar een ander ziekenhuis. Brigit: “Daar was het rommeliger en wist de patiënt niet aan wie ze haar vragen kon stellen. Ze werd vaak ook niet herkend aan de telefoon. De medewerker moest dan eerst uitzoeken wie haar arts was en op welk behandelpunt de patiënt was. Dit zorgde bij de patiënt voor een negatievere ervaring.”

Wat brengt het verpleegkundigen?
Een vast aanspreekpunt biedt ook verpleegkundigen uitkomst. Roos: “Uit onze literatuur blijkt dat continuïteit een belangrijk onderdeel is in de zorgrelatie, omdat het zorgt voor vertrouwen. En daarmee leer je de mens áchter de patiënt kennen.”

Brigit: “We willen met elkaar de oncologische zorg zo optimaal mogelijk maken. Dit kan daarbij helpen. Een duidelijke invulling van een aanspreekpunt maakt communicatie of overdracht tussen verpleegkundigen veel makkelijker. En door continuïteit geef je patiënten rust in hun behandeltraject.”

Roos: “Eigenlijk werkt het vaste aanspreekpunt als een spin in het web. Iemand die altijd overzicht heeft. Daarmee verbeter je de kwaliteit van zorg. En hoewel het advies nu voor borst- en darmkankerzorg is geschreven, willen we ook andere tumorgroepen inspireren. Want iedere patiënt heeft recht op een vast aanspreekpunt.”